Publikacje

Podatki

Rozliczenia w podatkach gminy

dr hab. Marcin Gorazda, partner zarządzający, adwokat
Kraków, 14.02.2013 r.

Dokonując analizy czynności gminy pod kątem VAT zawsze należy w pierwszej kolejności ustalić w jakim charakterze ona występuje. Są trzy możliwości: może w ogóle nie podlegać opodatkowaniu; może podlegać opodatkowaniu; może również podlegać opodatkowaniu, ale być z niego zwolniona. Charakter działalności gminy zgodnie z powyższym podziałem powinien mógł być do ustalenia na podstawie ustawy. W praktyce zdarza się jednak, że niezbędne jest sięgnięcie do interpretacji podatkowych i orzecznictwa sądów administracyjnych. Zdarzają się również sytuacje, że dana czynność nie może zostać zakwalifikowana jednoznacznie. Charakter czynności determinuje również obowiązki gmin, związane na przykład z ewidencją działalności czy wystawianiem faktur. Poniżej przedstawiamy przykłady charakterystycznych czynności istotnych z punktu widzenia opodatkowania VAT.

 

Współczynnik struktury sprzedaży

Zgodnie z art. 90 ustawy o podatku od towarów i usług. W stosunku do towarów i usług , które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania:

• Czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i
• Czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje

- podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego, związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. W przypadku gdy odrębne określenie takich czynności nie jest możliwe, wtedy, zgodnie z art. 90 ust. 2, pomniejszenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony dokonuje się proporcjonalnie.

Jednostki samorządu terytorialnego wykonują zarówno działalność opodatkowaną VAT, zwolnioną od VAT i nieopodatkowaną (działając jako organ władzy publicznej). W celu realizacji wszystkich tych rodzajów działalności jednostki samorządu terytorialnego ponoszą rozmaite wydatki. Niektóre z tych wydatków związane są jednocześnie z działalnością opodatkowaną, zwolnioną i nieopodatkowaną (generalnie chodzi tu wydatki o charakterze ogólnym, np. na media). VAT z tego tytułu gminy mogą odliczyć na podstawie współczynnika struktury sprzedaży stosownie do art. 90 ustawy o VAT. Współczynnik struktury sprzedaży pozwala obliczyć, jaki procent takiego wydatku związany jest z działalnością opodatkowaną a w konsekwencji, jaki procent podatku naliczonego podlega odliczeniu.

W tym zakresie na korzystnym stanowisku stanął  Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów z dnia 24 października 2011 r. (sygn. I FPS 9/10). Stwierdził mianowicie, że jeśli podatnik wykonuje zarówno czynności opodatkowane jak również czynności niepodlegające opodatkowaniu, to ponosząc koszty, których nie da się przyporządkować bezpośrednio do jednego rodzaju działalności, może skorzystać z pełnego odliczenia podatku VAT. Przywołana uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego rozstrzyga wątpliwości co do zakresu prawa do odliczenia, gdy podatnik oprócz czynności podlegających VAT wykonuje w ramach działalności gospodarczej czynności, które nie podlegają ustawie. W efekcie inaczej potraktowano sytuację, gdy podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oprócz czynności opodatkowanych wykonuje czynności zwolnione z VAT, a inaczej, gdy oprócz czynności opodatkowanych wykonuje czynności niepodlegające ustawie o podatku od towarów i usług. Różnica przy tym sprowadza się do tego, że art. 90 ust. 3 ustawy o VAT będzie miał zastosowanie w przypadkach, gdy podatnik realizuje działalność opodatkowana i zwolnioną, a nie będzie miał zastosowania przy działalności opodatkowanej i niepodlegającej opodatkowaniu. Korzyść w tej ostatniej sytuacji jest więc podwójna: podatnik zwolniony jest z wyliczenia proporcji przy obliczaniu podatku naliczonego, a po drugie, zakres odliczenia jest szerszy niż przy występowaniu czynności opodatkowanych i zwolnionych z podatku.

 

Odliczenie VAT z inwestycji międzygminnych  

Samorządy, w celu realizacji wspólnych przedsięwzięć, zawierają coraz częściej umowy o współpracy. W umowach określają wzajemne relacje i uprawnienia, jednoznacznie precyzując reguły partnerstwa oraz wskazując lidera projektu. Lider jest podmiotem odpowiedzialnym za całość projektu oraz jego rozliczenie. Pozostali partnerzy partycypują w kosztach, przekazując liderowi środki na jego wykonanie w formie dotacji celowej. Po zakończeniu współpracy lider przekazuje partnerom mienie powstałe lub zakupione w wyniku jego realizacji według ustalonych zasad. Czynności przekazania towarów i usług nabytych w ramach projektu mogą stanowić czynności opodatkowane VAT, albowiem ma miejsce odsprzedaż, za którą lider otrzymuje wynagrodzenie w formie dotacji celowej (por. wyrok NSA z dnia 29 września 2011 r. I FSK 1609/10). W związku z tym, gmina która występowała jako nabywca opodatkowanych towarów i usług związanych z realizacją wspólnego przedsięwzięcia będzie uprawniona – na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług – do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w części przypadającej na tego partnera/partnerów projektu, na rzecz którego/których wnioskodawca wykonuje czynność (przekazania powstałego lub zakupionego mienia) opodatkowaną.

 

Jeśli chcesz zapoznać się z opinią na temat opodatkowania czynności pomiędzy gminą a zakładem budżetowym kliknij tutaj.

Ograniczenia czasowe przy zwrocie podatku VAT  dla gmin

 

W poruszanej kwestii zwrotu podatku VAT naliczonego istotnym czynnikiem jest termin, w którym takie odliczenie jest możliwe. Należy podkreślić, że ustawodawca stoi tutaj na stanowisku łaskawym dla potencjalnego adresata zwrotu, czyli gminy. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, […] może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Oznacza to że, przykładowo, w roku 2013 podatnik może jeszcze odliczyć VAT naliczony za rok 2009. Biorąc to pod uwagę, wiele gmin analizuje swoje inwestycje z ostatnich lat, często z powodzeniem oddając walkę o zwrot VAT naliczonego profesjonalistom, tj. kancelariom prawnym zajmującym się doradztwem podatkowym.

 

Gospodarowanie nieruchomościami

Gospodarka nieruchomościami jest jednym z nieodłącznych elementów działalności gminy. W związku z tym na gruncie praktyki organów podatkowych i orzecznictwa sądów administracyjnych  można wskazać kilka kwestii budzących wątpliwości podatników lub potencjalnych podatników. Z uwagi na mnogość sytuacji które mogą na tym gruncie wystąpić, poniższe wyliczenie należy traktować przykładowo:

a. Sprzedaż gruntów a odliczenie VAT

Gminie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z wydatkami poniesionymi w związku ze sprzedażą działek, gdy działki te przeznaczone są pod zabudowę mieszkaniową lub komercyjną. Istotną przesłanką jest tu więc przeznaczenie działki. Wynika ono z: klasyfikacji w aktualnym planie zagospodarowania przestrzennego, lub – jeżeli nie ma aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego dla danej działki – z aktualnej i ważnej decyzji o warunkach zabudowy terenu, lub – jeżeli nie ma aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, ani też nie obowiązuje żadna aktualna decyzja o warunkach zabudowy danego terenu – ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Jeśli chcesz zapoznać się z opinią na temat Gminy jako organu władzy publicznej a odliczenie VAT kliknij tutaj.

 

b. VAT od nieruchomości Skarbu Państwa

Podatnikiem VAT w zakresie gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa jest gmina, nie Skarb Państwa. Zagadnienie to było przedmiotem sporu który dotarł aż do Najwyższego Sądu Administracyjnego. Na  przedstawionym powyżej stanowisku stanowisku, zaaprobowanym następnie przez NSA, stanął WSA we Wrocławiu w wyroku z 25 października 2007 (sygn. akt I SA/Wr 1155/07). 

c. Zamiana działek osób fizycznych z gminą

Gmina będzie opodatkowana VAT z tytułu zamiany działek z osobą fizyczną. W tej konkretnej kwestii wątpliwości gminy dotyczyły opodatkowania VAT w sytuacji gdy po zamianie zarówno gmina jak i osoby fizyczne staną się właścicielami działek co do których wydana została decyzja ustalająca lokalizację zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Należy dodać, że gdy jedną ze stron umowy zamiany jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej w zakresie obrotu nieruchomościami i dokonująca zamiany jednorazowo – obowiązek podatkowy w VAT wystąpi tylko po stronie gminy, a osoby fizyczne, z którymi gmina się zamieni działkami, nie są obowiązane rozliczać podatku.

 


Artykuł napisany pod kierunkiem adw. Marcina Dorazdy

dr hab. Marcin Gorazda

dr hab. Marcin Gorazda

partner zarządzający, adwokat

Zobacz wszystkie publikacje
Powrót

newsletter

Zapisz się by zawsze być na bieżąco

czytaj więcej...