Fundacje rodzinne zyskały już sporą popularność, ale niektóre kwestie związane z ich funkcjonowaniem nadal budzą pewne wątpliwości. Jednym z problematycznych zagadnień może być zgłaszanie beneficjentów rzeczywistych fundacji rodzinnej do Centralnego Rejestru Beneficjantów Rzeczywistych (dalej: CRBR). W artykule skupiamy się na tej właśnie kwestii.
Obowiązek fundacji rodzinnych dotyczący zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych wynika z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej: ustawa AML). Na gruncie tego aktu, fundacja rodzinna podlega takim samym obowiązkom, jak trust. Wobec tego, że ustawa AML obliguje trusty do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych, także fundacje rodzinne muszą dokonywać takich zgłoszeń. Wątpliwości pojawiają się na etapie ustalania, kto jest uważany za beneficjenta rzeczywistego w przypadku fundacji rodzinnej.
Kim jest beneficjent rzeczywisty?
Ustawa AML zawiera rozbudowaną definicję beneficjenta rzeczywistego. Zgodnie z jej pierwszą częścią beneficjentem rzeczywistym, w pewnym uproszczeniu, jest każda osoba fizyczna, która poprzez posiadane uprawnienia sprawuje bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad danym podmiotem. Takie uprawnienia pozwalają beneficjentowi rzeczywistemu wywierać decydujący wpływ na działania podejmowane przez dany podmiot.
Zgodnie z ustawą, w przypadku fundacji rodzinnej, za beneficjenta rzeczywistego należy uznać:
-jej fundatora,
-członka zarządu,
-członka ewentualnie powołanej rady nadzorczej,
-beneficjenta,
-osobę fizyczną o uprawnieniach lub obowiązkach równoważnych do wcześniej wymienionych osób,
-inną osobę sprawującą kontrolę nad fundacją rodzinną.
Wątpliwości w praktyce
Niestety przytoczone fragmenty definicji beneficjenta rzeczywistego nie są ze sobą spójne, co w praktyce może prowadzić do problemów podczas zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych fundacji rodzinnej do CRBR. Wątpliwości budzi przede wszystkim to, czy wskazany powyżej katalog ma charakter definitywny, czy też warunkiem uznania za beneficjenta rzeczywistego jest jednak wpierw ustalenie, że dana osoba kontroluje fundację rodzinną. Może się bowiem zdarzyć, że członek rady nadzorczej nie posiada żadnych uprawnień pozwalających mu wpływać na działania fundacji rodzinnej, wobec czego nie stanowi beneficjenta rzeczywistego w rozumieniu pierwszej części definicji zawartej w ustawie AML. Analogiczna sprzeczność może dotyczyć przede wszystkim beneficjentów fundacji rodzinnej, szczególnie, jeżeli ci ostatni nie posiadają uprawnienia do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów.
Aktualne brzmienie ustawy AML powoduje, że ustalając krąg beneficjentów rzeczywistych fundacji rodzinnej można dojść do różnych wniosków. Kierując się dosłownym brzmieniem ustawy jako beneficjentów rzeczywistych fundacji rodzinnej należy podać jej fundatora, wszystkich członków zarządu i rady nadzorczej, beneficjentów, a także inne osoby, które sprawują kontrolę nad daną fundacją rodzinną. Kierując się celem regulacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych za wystarczające można uznać zgłoszenie wyłącznie tych osób, które faktycznie mają decydujący wpływ na działania fundacji rodzinnej. Co istotne, krąg osób ustalony na podstawie pierwszej koncepcji może różnić się względem grona beneficjentów ustalonych zgodnie z drugim poglądem.
Uwaga na kary finansowe!
Stojąc przed dylematem, jak interpretować przepisy ustawy AML podczas zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do CRBR, warto mieć na uwadze, że podanie informacji, które zostaną uznane za niezgodne ze stanem faktycznym może skutkować nałożeniem kary pieniężnej w wysokości do 1.000.000 złotych. Z tego powodu, wobec niejednoznacznej redakcji przepisów, zawsze zlecane jest przeprowadzenie szczegółowej analizy każdego przypadku.
Robert Staniaszek, adwokat, Młodszy Partner w Kancelarii Gorazda, Świstuń, Wątroba i Partnerzy Adwokaci i radcowie prawni.
