Orzeczenie sądu co do zasady wywołuje skutki prawne na terenie kraju, w którym zostało wydane. Oznacza to, że wyrok polskiego sądu jest bezpośrednio egzekwowalny tylko na terytorium Polski. Analogicznie wyrok sądu zagranicznego obowiązuje wyłącznie w kraju, w którym został wydany. Jednakże rozwój międzynarodowych stosunków handlowych oraz potrzeba zapewnienia skutecznej ochrony prawnej na arenie globalnej, doprowadziły do stworzenia mechanizmów umożliwiających rozciągnięcie skuteczności takich orzeczeń poza granice kraju wydania.

Aby efektywnie dochodzić swoich roszczeń na terenie Polski na podstawie wyroku zagranicznego, kluczowe jest zrozumienie różnicy między uznaniem wyroku a stwierdzeniem jego wykonalności. Uznanie wyroku zagranicznego oznacza, że taki wyrok jest traktowany na równi z wyrokiem sądu polskiego i wywołuje takie same skutki prawne. Stwierdzenie wykonalności wyroku będzie konieczne, w przypadku gdy chcemy prowadzić egzekucję z tego wyroku na terytorium Polski. 

Dwie drogi wykonania orzeczenia zagranicznego

W zakresie regulacji unijnych wyróżniamy dwa sposoby dochodzenia wykonania orzeczenia zapadłego poza granicami kraju wykonania. Pierwszym z nich jest uzyskanie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (ETE) w kraju wydania orzeczenia, które ma zostać wykonane za granicą. Uzyskanie takiego tytułu nie jest procesem skomplikowanym, wystarczy, że wierzyciel w państwie wydania orzeczenia zwróci się do właściwego sądu lub organu o wydanie powyższego tytułu, a następnie przedłoży orzeczenie opatrzone Europejskim Tytułem Egzekucyjnym w państwie wykonania. Należy jednak pamiętać, że Europejski Tytuł Egzekucyjny nie ma zastosowania do wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, wyjątek stanowi bowiem Dania. Co istotne, Europejski Tytuł Egzekucyjny może zostać wydany tylko w sytuacji dochodzenia roszczenia pieniężnego i bezspornego wydanego w sprawie cywilnej lub handlowej.   

Drugim sposobem wykonania orzeczenia zapadłego poza krajem wykonania, jest wykorzystanie mechanizmów przewidzianych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. (Bruksela I bis). Rozporządzenie to wprowadza uproszczone i zharmonizowane zasady dotyczące uznawania i wykonywania wyroków sądów państw członkowskich Unii Europejskiej w sprawach cywilnych i handlowych. Procedura ta składa się z kilku etapów:

1. Uznanie wyroku.

Uznanie wyroku sądowego z innego państwa członkowskiego UE następuje automatycznie i nie wymaga przeprowadzania odrębnego postępowania. Wyrok jest traktowany tak, jakby został wydany przez sąd polski, co oznacza, że wywołuje takie same skutki prawne.

2. Wykonalność wyroku. 

Wspomniane rozporządzenie ustanawia automatyczną wykonalność orzeczeń bez konieczności przeprowadzania postępowania o nadanie klauzuli wykonalności. Oznacza to, że jeżeli orzeczenie jest wykonalne w państwie jego wydania, to jest ono wykonalne w każdym innym państwie członkowskim Unii Europejskiej bez konieczności podejmowania dodatkowych kroków przez wierzyciela. 

3. Egzekucja wyroku.  

Przepisy rozporządzenia przewidują, że egzekucja orzeczenia podlega co do zasady przepisom kraju, w którym ma być wykonane. Oznacza to, że niemiecki wierzyciel chcący wykonać zapadły w Berlinie wyrok, będzie korzystał z polskich przepisów w zakresie egzekucji, chyba że rozporządzenie unijne reguluję dane zagadnienie w sposób autonomiczny. 

Jakie dokumenty musi przedstawić wierzyciel?

W celu rzeczywistego wykonania zagranicznego wyroku na terenie Polski wierzyciel jest zobowiązany do przedłożenia organowi egzekucyjnemu (tj. komornikowi): 

• odpisu orzeczenia spełniającego warunki niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności; 
• zaświadczenia wydanego przez sąd, który wydał wyrok, zawierającego wyciąg z orzeczenia oraz potwierdzającego jego wykonalność, a w stosownych przypadkach również odpowiednich informacji o kosztach postępowania, podlegających zwrotowi i naliczanych odsetkach. Takie zaświadczenie sąd wydaje na formularzu określonym w załączniku I do omawianego rozporządzenia.  Ważnym elementem zaświadczenia są informacje, w jakim zakresie orzeczenie jest wykonalne w państwie wydania, ponieważ w tym samym zakresie będzie wykonalne w drugim państwie. 

Organ egzekucyjny może zażądać od wnioskodawcy przedstawienia tłumaczenia lub transliteracji (tj. zastąpienie znaków jednego alfabetu znakami alfabetu obowiązującego w innym kraju)  zaświadczenia wydanego przez sąd, natomiast żądanie tłumaczenia orzeczenia może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy organ egzekucyjny nie jest w stanie prowadzić postępowania bez tego tłumaczenia. Rozporządzanie przewiduje, że wszelkie tłumaczenia dokonywane na jego podstawie powinny zostać przeprowadzone przez osobę uprawioną do tego w jednym z Państw członkowskich.

W Polsce uprawnienia do tłumaczenia posiada tłumacz przysięgły (art. 13 ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. 

Warto podkreślić, że doręczaniem wszelkich dokumentów dłużnikowi zajmuje się polski organ egzekucyjny, zatem  żaden obowiązek w tym zakresie nie ciąży na wierzycielu poza zwykłą współpracą z komornikiem. 

Jak możemy pomóc?

Korzystanie z rozporządzenia Bruksela I bis umożliwia szybkie i efektywne uznawanie oraz wykonywanie wyroków sądowych z innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Jeśli mają Państwo wątpliwości co do wyboru odpowiednich przepisów i procedur, nasza kancelaria oferuje kompleksową pomoc prawną i doradztwo w zakresie uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń sądowych. Zapraszamy do kontaktu, aby omówić szczegóły Państwa sprawy i zapewnić skuteczną ochronę prawną na terenie Polski.

Sylwia Sosin, aplikant adwokacki w Kancelarii Gorazda, Świstuń, Wątroba i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni.