Każda osoba posiadająca majątek chciałaby, aby był on zabezpieczony przed egzekucją. Zaciągając zobowiązania, czy to jako przedsiębiorca zawierający umowy, czy też jako osoba fizyczna zaciągająca kredyt, odpowiadamy całym swoim majątkiem. Co więcej, również będąc członkiem zarządu lub rady nadzorczej w pewnych sytuacjach możliwa jest egzekucja z majątku osobistego takiej osoby. Powstaje zatem pytanie w jaki sposób, zabezpieczyć zgromadzony majątek w taki sposób, aby jednocześnie móc przekazać go swoim następcom. Pewnym interesującym rozwiązaniem w tym zakresie może być wykorzystanie konstrukcji fundacji prywatnej.
Fundacja prywatna czyli lepszy „trust”
Fundacja prywatna ma w istocie niewiele wspólnego z tym co określamy mianem fundacji w Polsce. Według polskiego prawa, fundacja może być powoływana wyłącznie dla wspierania tzw. celów szlachetnych a po jej utworzeniu podlega bardziej kontroli władzy administracyjnej niźli fundatorów. Fundacje prywatne funkcjonujące za granicą np. w takich krajach jak Austria, Holandia, Jersey czy Antyle Holenderskie przypominają pod tym względem koncepcje „trustu” w systemie anglosaskim, a zatem osoby prawnej, której fundator powierza majątek, celem jego dalszego rozdysponowania zgodnie z wolą fundatora i na zasadach przez fundatora określonych. Koncepcja fundacji prywatnej otwiera jednakże dużo szersze możliwości, ponieważ konstrukcja fundacji jest rozpoznawana, w przeciwieństwie do „trustu”, przez polski system prawny. Fundacja prywatna tworzona jest przez fundatora poprzez akt jej ustanowienia i uzyskuje osobowość prawną poprzez wpis do rejestru sądowego. Władzę w fundacji pełnią dyrektorzy powoływani przez fundatora. Opcjonalnie (a w pewnych przypadkach obowiązkowo), powoływana jest także rada nadzorcza. Podstawową organizacyjną zaletą fundacji jest znaczna swoboda fundatora, co do określenie zarówno zasad zarządzania fundacją, jej funkcjonowania, jak też celu, dla którego zostaje ona powołana. Dopuszczalna jest nawet możliwość powołania fundacji dla wspierania rodziny fundatora jak też jego samego. Co ważne, krąg beneficjentów może być określony zarówno na czas obecny jak również na przyszłość, a także na bieżąco modyfikowany. W niektórych regulacjach prawnych dopuszczalne jest także utajnienie kręgu beneficjentów.
Po pierwsze bezpieczeństwo
Fundacja prywatna może wydać się interesującym narzędziem zagospodarowania majątku, ze względu na bezpieczeństwo tego majątku. Pomimo tak szerokich kompetencji fundatora formalnie cały majątek fundacji jest majątkiem odrębnym od majątku fundatora. Fundator nie posiada także udziałów w fundacji. W konsekwencji potencjalni wierzyciele fundatora nie mogą dokonywać egzekucji z majątku należącego do fundacji. Bez znaczenia jest rodzaj zobowiązania, tzn. czy wynika ono z umowy, decyzji organu podatkowego czy też orzeczonej grzywny. Co więcej, egzekucji nie podlegają także prawa fundatora do decydowania o przeznaczeniu majątku fundacji. Fakt, iż fundator jest osobą, która majątkiem fundacji rzeczywiście zarządza, czy to poprzez odpowiedni dobór dyrektorów, czy też dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu aktu założycielskiego fundacji, nie jest w tym wypadku istotny prawnie.
Autor: Krzysztof Rysz
Artykuł napisany pod kierunkiem adw. Marcina Gorazdy