Założenia nowej ustawy i etapy jej wdrażania
Dzięki wprowadzanym przepisom Polska ma dołączyć do europejskiego standardu zagospodarowania odpadów komunalnych. Nowy system zakłada, że samorząd, który jest odpowiedzialny za wszystko to, co służy lokalnej społeczności, powinien być również odpowiedzialny za odebranie i właściwe zagospodarowanie odpadów. Według stanowiska Ministerstwa Środowiska, w świetle nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi gmina będzie miała wpływ na każdy z jego elementów i dzięki temu będzie mogła kształtować sposób gospodarowania odpadami komunalnymi na swoim terenie. Jednakże najpierw każda gmina będzie zobowiązana zorganizować system gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy oraz z uwarunkowaniami miejscowymi. Do połowy 2013 roku, gminy są zobowiązane do odbierania i bezpiecznego zagospodarowania wszystkich odpadów komunalnych. Jednostki samorządowe mają także umożliwić selektywną (ekologiczną) zbiórkę odpadów. Opłata za odbiór śmieci ma być podzielona na wszystkich mieszkańców gminy, którzy będą płacić jedną stawkę (ma to ograniczyć wyrzucanie śmieci w miejscach niedozwolonych, np. w lasach). Ustawa zakłada również, że osoby które segregują swoje śmieci będą płacić mniej. Nowe przepisy zobowiązują także gminy do wyboru w drodze przetargu przedsiębiorstwa, które będzie odbierać i zagospodarowywać śmieci.
Jeśli chcesz zapoznać się z opinią na temat Rozliczeń w podatkach gminy kliknij tutaj.
Warto dodać, że ostateczny kształt przepisów nie jest jeszcze ostatecznie znany. Jeszcze na początek 2013 roku zaplanowane były prace nad kolejną nowelizacją ustawy (23 stycznia były w Senacie-gp) o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – najważniejsza zmiana w noweli ma umożliwić gminom wprowadzenie na swoim terenie różnych metod naliczania opłat (np. w jednym sektorze od zużycia wody, w innym – od powierzchni, w jeszcze innym – metodą ryczałtową).
Czemu nowy system gospodarki odpadami budzi sprzeciw gmin? Przede wszystkim, gminy buntują się przeciw konieczności organizowania przetargów na wywóz odpadów według nowych zasad. Istnieje bowiem obawa, że spółki komunalne, dotychczas je obsługujące, nie będą w stanie konkurować w przetargach z dużymi podmiotami prywatnymi (w tym zagranicznymi), które mogą w celu wygrania przetargu zaproponować ceny dumpingowe. Za przykład podaje się Czechy, gdzie obowiązują podobne przepisy. Tam „giganci śmieciowi” pokonali konkurencję niską ceną usług, a przy kolejnym przetargu mieli windować ceny za wywóz śmieci i odbiór odpadów. Przeciwnicy nowych przepisów przypominają też, że w Polsce spółki i zakłady budżetowe, które odbierają śmieci, posiada aż 800 gmin. Przegrana wielu z nich w przetargach będzie oznaczać ich zamknięcie i poważne straty finansowe, a wielu przypadkach konieczność zwrotu unijnych dotacji pobranych na zakup sprzętu. O skali niechęci do nowych przepisów stanowi fakt złożenia przez Prezydenta Inowrocławia wniosku je zaskarżającego do Trybunału Konstytucyjnego. Pod wnioskiem tym na chwilę obecną swoje poparcie złożyło ponad 1000 gmin, w tym między innymi Katowice, Zielona Góra i Gdańsk. Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego zapowiadają też spółdzielnie mieszkaniowe, którym nie podoba się, że muszą na własny koszt ściągać opłaty od mieszkańców, by przekazać je dalej gminie. Gwoli ścisłości, trzeba przytoczyć też stanowiska w pełni aprobujące nowe przepisy. Na takim stoi na przykład Bydgoszcz.
Jeśli chcesz zapoznać się z opinią na temat Gminy jako organu władzy publicznej a odliczenie VAT kliknij tutaj.
Nowe przepisy są stopniowo wprowadzane od 1 stycznia 2012 roku. Etapy ich wdrażania przedstawiają się następująco:
1 stycznia 2012 r. – zaczyna działać rejestr działalności regulowanej, gmina od tego dnia nie wydaje zezwoleń na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.
31 kwietnia 2012 r. – przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości są zobowiązani złożyć pierwsze sprawozdania.
1 lipca 2012 r. – sejmik województwa uchwala aktualizację wojewódzkiego planu gospodarki odpadami oraz uchwałę w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, w której określone zostaną regiony oraz regionalne instalacje do zagospodarowania odpadów.
1 stycznia 2013 r. – zaczynają obowiązywać nowe regulaminy utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Do tego czasu gminy są zobowiązane podjąć uchwały w sprawie stawek opłat, szczegółowych zasad ich ponoszenia, wzoru deklaracji i terminu złożenia pierwszych deklaracji. Od tego dnia powinna zacząć się kampania edukacyjno-informacyjna, mająca na celu zapoznanie właścicieli nieruchomości z obowiązkami wynikającymi z uchwał.
1 stycznia 2013 r. – przedsiębiorcy, którzy przed wejściem w życie ustawy działali na podstawie zezwoleń są obowiązani uzyskać wpis do rejestru.
31 marca 2013 r. – upływa termin złożenia przez gminy pierwszych sprawozdań do Marszałka Województw.
1 lipca 2013 r. – nowy system zaczyna funkcjonować – uchwały rad gmin wchodzą w życie, gminy zaczynają pobierać opłaty od właścicieli nieruchomości i w zamian zapewniają świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Do tego czasu muszą zostać rozstrzygnięte przetargi na odbieranie odpadów od właścicieli nieruchomości i muszą być podpisane umowy między gminą, a przedsiębiorcami.
Podane powyżej daty są terminami ostatecznymi. Gminy, które będą gotowe do wcześniejszego wprowadzenia systemu, mogą wprowadzić go wcześniej.
Nowe obowiązki gmin w związku z ustawą śmieciową
Gospodarowanie odpadami a VAT, ewidencja działalności – wątpliwości
Organy podatkowe stoją na stanowisku, że wywożąc śmieci mieszkańców gmina świadczy usługi, które powinny być opodatkowane VAT. Takie stanowisko prezentowane jest między innymi w interpretacjach nr IBPP2/443-1378/11/Icz oraz IBPP1/443-293/12/LSz (obie z 2012 roku). Co prawda samorząd podatku i tak nie będzie musiał płacić, ponieważ będzie mógł skorzystać zwolnienia z opodatkowania (na podstawie § 13 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r., w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług), ale musi jak każdy podatnik prowadzić ewidencje i wystawiać mieszkańcom faktury. To oznacza dodatkowe obowiązki i koszty dla urzędów gmin. Część samorządów nie zgadza się z niekorzystną interpretacją przepisów. Niepewne przyszłości gminy występują o interpretacje indywidualne do dyrektorów urzędów skarbowych, a te niekorzystne zaskarżają do sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 13 listopada 2012 r., (sygn. akt I SA/Rz 968/12), jako pierwszy w Polsce uznał, że gmina, która w zamian za stałe opłaty będzie odbierać od mieszkańców śmieci, nie będzie musiała tych czynności opodatkowywać VAT. Sąd także zwrócił uwagę, że ocena, czy dana czynność podlega opodatkowaniu lub zwolnieniu z opodatkowania, powinna być poprzedzona analizą, czy czynność ta jest w ogólne wykonywana przez podatnika VAT działającego w takim charakterze. (źródło: Rzeczpospolita)
Jeśli chcesz zapoznać się z opinią na temat Opodatkowania czynności pomiędzy gminą a zakładem budżetowym kliknij tutaj.
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi
Nowym obowiązkiem gminy, obowiązującym ją już od dnia wejścia w życie ustawy jest dokonywanie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi. Analiza ta ma zweryfikować możliwości techniczne i organizacyjne gminy w zakresie możliwości przetwarzania odpadów komunalnych, potrzeb inwestycyjnych oraz kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Ma również dostarczyć informacji o liczbie mieszkańców, liczbie właścicieli nieruchomości, którzy nie wykonują obowiązków określonych w ustawie, a także ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy, a w szczególności zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania przeznaczonych do składowania. Analiza ma dostarczyć niezbędnych informacji dla stworzenia systemu gospodarki odpadami komunalnymi.
Artykuł napisany pod kierunkiem adw. Marcina Gorazdy
