Przedmiotem niniejszej opinii jest odpowiedzenie na następujące pytania:

1.    Przepis art. 91 § 1 kodeksu pracy stanowi, że należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 kodeksu pracy mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie. Czy w świetle tego przepisu należy uznać, iż należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową, o których mowa w art. 77 (5) § 1 Kodeksu pracy, podlegają ochronie przed potrąceniem, tak jak wynagrodzenie, czy też dopuszczalne jest dokonywanie potrąceń z przysługujących pracownikowi należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową bez ograniczeń określonych w art. 87 kodeksu pracy? Innymi słowy, czy ustawowe ograniczenia w dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę odnoszą się do należności z tytułu podróży służbowej.

2.     Czy zaliczki udzielone pracownikowi na niezbędne koszty związane z podróżą służbową podlegają ochronie przed potrąceniem, tak jak wynagrodzenie, czy też dopuszczalne jest dokonywanie potrąceń z przysługujących pracownikowi zaliczek na niezbędne koszty związane z podróżą służbową bez ograniczeń określonych w art. 87 kodeksu pracy? Innymi słowy, czy ustawowe ograniczenia w dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę odnoszą się do zaliczek na poczet należności z tytułu podróży służbowej.

3.    Czy zaliczki udzielone pracownikowi na niezbędne koszty związane z podróżą służbową podlegają potrąceniu z wynagrodzenia przysługującego pracownikowi, a to zgodnie z art. 87 § 1 pkt 3 kodeksu pracy.

Opinię sporządzono na podstawie następujących aktów prawnych:

Artykuł 87 kodeksu pracy oraz artykuł 91 kodeksu pracy przewidują możliwość dokonywania potrąceń z wynagrodzeń pracowników. Przy czym należy zwrócić uwagę, iż artykuł 87 kodeksu pracy wymienia enumeratywnie należności, które można potrącić z wynagrodzenia bez zgody pracownika. Z tego powodu kluczowe jest ustalenie czy należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową (diety) są częścią wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę, iż wynagrodzenie należy się za wykonaną pracę to należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową nie są należne za wykonaną pracę lecz wynikają z kosztów podróży. Oznacza to, że są to inne, niż wynagrodzenie, świadczenia związane ze stosunkiem pracy. Takie stanowisko znalazło odzwierciedlenie w treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2004r. sygn.akt I PK 298/2003 w którym sąd wyraził tezę, iż diety nie mieszczą się w pojęciu wynagrodzenie. Również takie stanowisko wyraża Jacek Skoczyński w komentarzu do artykułu 775 kodeksu pracy zawartym w LexPolonica.

Skoro diety nie są składnikiem wynagrodzenia to nie obowiązują ograniczenia dotyczące potrąceń, które wprost odnoszą się do wynagrodzeń. Dotyczy to również zaliczek. Oznacza to, że nie jest wymagana zgoda pracownika na dokonanie potrącenia. Potrącenia dokonuje się poprzez złożenie oświadczenia zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (artykuły 498 kc i następne).

Należy również zwrócić uwagę, iż zgodnie z treścią artykułu 87 § 1 pkt 3 kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę można potrącać zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi. Kodeks pracy ani nie ogranicza ani nie precyzuje o jakie zaliczki pieniężne chodzi. Dlatego należy przyjąć, iż pod pojęciem zaliczki należy również rozumieć zaliczki na koszty związane z podróżą służbową. Dlatego zaliczki udzielone na koszty podróży można potrącać z wynagrodzenia na podstawie artykułu 87 § 1 pkt 1 kodeksu pracy oraz można potrącać bez ograniczeń z należnych pracownikowi diet.

Reasumując, należności z tytułu podróży służbowej (diety) nie są składnikiem wynagrodzenia. W związku z tym nie obejmują ich ograniczenia określone w artykule 87 kodeksu pracy i artykule 91 kodeksu pracy. Zaliczki udzielone pracownikowi na koszty związane z podróżą służbową podlegają potrąceniu z wynagrodzenia zgodnie z treścią artykułu 87 § 1 pkt 3 kodeksu pracy jak również można potrącać z należnych pracownikowi diet.