Podmioty będące dłużnikami instytucji finansowych takich jak banki i fundusze sekurytyzacyjne w ostatnich miesiącach, w wyniku zapadłych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (dalej TK), uzyskały korzystne rozstrzygnięcie wzmagające ich ochronę w sporze sądowym dotyczącym windykacji ich zaległości płatniczych wobec tych podmiotów. Chodzi tutaj w szczególności o wyrok TK z dnia 15.03.2011 r. sygn. P 7/09 oraz wyrok TK z dnia 11.07.2011 sygn. P 1/10). Poniżej zajmiemy się przede wszystkim wierzytelności jakich dochodzą wobec dłużników fundusze sekurytyzacyjne. Jest to o tyle ważne, że niezależnie od tego, że powołany wyżej wyrok TK z dnia 11.07.2011 r. znacznie poprawia ich sytuację procesową w sporze z tymi podmiotami, to dodatkowo pozwala on osobom fizycznym będącym konsumentami nawet wzruszyć już zapadłe prawomocne orzeczenia sądów powszechnych w takich sprawach. Oczywiście jest to możliwe przy pewnych przesłankach i założeniach wynikających z tego orzeczenia TK oraz z art. 4011 kpc i art. 407 § 2 kpc. Ważnym jest również, że termin na wzruszenie już zapadłego prawomocnie orzeczenia w sprawie z powództwa funduszu sekurytyzacyjnego wobec osoby fizycznej (konsumenta) wynosi 3 miesiące i jest liczony od dnia publikacji tego orzeczenia, to jest od 11 lipca 2011 r. Trzeba podkreślić, że orzeczenie TK z 11 lipca 2011 służy nie tylko wzruszaniu prawomocnych orzeczeń ale wyznacza zasady wykładni przepisów Ustawy o funduszach inwestycyjnych zwłaszcza zaś art. 194. W wyniku zapadłego wyroku TK został on bowiem uznany za niekonstytucyjny. W konsekwencji zostało wykluczone uprzywilejowanie dowodowe jakie w sporach sądowych, na mocy tego przepisu, posiadały fundusze sekurytyzacyjne.
Obecnie osoby pozywane przez instytucje finansowe takie jak funduszy sekurytyzacyjne uzyskały większą ochronę i możliwość lepszej obrony. Oczywiście samo orzeczenie TK nie przesądza o wygranej w sporze z takim podmiotem. W Polskiej procedurze obowiązująca jest bowiem zasada kontradyktoryjności oznaczająca potrzebę aktywności procesowej stron procesowych (zarówno powodowej jak i pozwanej). W sytuacji zatem, kiedy dłużnik pozwany przez fundusz sekurytyzacyjny nie podejmie obrony, prawie zawsze przegra spór sądowy z tą instytucją, nawet jeśli przysługują mu zarzuty mogące doprowadzić do całkowitego oddalenia powództwa lub oddalenia go w części (mniejsza kwota długu zostanie zasądzona). Podobnie zresztą ma się rzecz z innymi instytucjami finansowymi jakimi są Banki (w tym zakresie odsyłam jednak do mojej porady z dnia 2009-04-17 również zamieszczonej na stronach internetowych kancelarii).
W tym miejscu nie sposób też nie wyjaśnić, bo pewnie sporo osób nawet nie zdaje sobie z tego sprawy, jak to się stało, że są dłużnikami funduszu sekurytyzacyjnego, co to jest za instytucja itp. Fundusze sekurytyzacyjne działają od kilku lat na rynku polskim. Są one jednym z wielu rodzajów funduszy inwestycyjnych, konkretnie tzw. funduszy zamkniętych, tworzonych na podstawie Ustawy z dnia 27 maja 2004 o funduszach inwestycyjnych. Rodzaje tworzonych funduszy, zasady ich tworzenia i działania pozostawiamy jednak poza sferą naszych rozważań. Materia ta jest bowiem wielce skomplikowana i nie pozostaje w związku z przedmiotem tego artykułu. W tym miejscu musimy jednak wyjaśnić jak to się stało, że określone osoby posiadają zadłużenie wobec takiej instytucji jak fundusz sekurytyzacyjny. Wynika to najczęściej stąd, że ich pierwotne zadłużenie wobec banku zostało następnie scedowane na jeden z wielu funduszy sekurytyzacyjnych działających w Polsce (lista funduszy działających na rynku poniżej). Banki bowiem w celu restrukturyzacji swoich windykowanych wierzytelności przenoszą swoje wierzytelności na takie właśnie podmioty jak fundusze sekurytyzacyjne. Przeniesienie takie następuje w drodze umowy przelewu wierzytelności albo umowy o subpartycypację (art. 92a Prawa bankowego). Umowa taka podpisywana jest z towarzystwem funduszy inwestycyjnych tworzącym fundusz sekurytyzacyjny. Towarzystwo takie zarządza również funduszem sekurytazycyjnym i reprezentuje taki fundusz na zewnątrz (art. 4 Ustawy o funduszach inwestycyjnych). Tak więc w kontaktach z dłużnikiem, takiej scedowanej do funduszu sekurytyzacyjnego wierzytelności, nie występuje pierwotny wierzyciel, bank ale fundusz sekurytyzacyjny, a właściwie towarzystwo tworzące i zarządzające takim funduszem sekurytazacyjnym. Jedno towarzystwo może przy tym utworzyć więcej niż jeden fundusz inwestycyjny (sekurytyzacyjny). Jak z powyższego widać dłużnik banku często ma duże problemy z wyjaśnieniem sobie kto właściwie jest jego wierzycielem i jak do określonych zamian wierzyciela doszło skoro brał kredyt w banku, a nie w żadnym funduszu. Ponadto w kontaktach z dłużnikiem często występują nie te fundusze ale firmy windykacyjne, które są jednym z założycieli takich funduszy sekurytyzacyjnych, a z reguły świadczą usługi windykacyjne na ich rzecz. Usługi takie wykonują też kancelarie prawne wyspecjalizowane w windykacji. Wśród większych firm windykacyjnych, które ściśle współdziałają przy świadczeniu windykacji dla funduszy sekurytyzacyjnych, a czasem wręcz świadczą tzw. usługę zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami (art. 192 Ustawy o funduszach inwestycyjnych) należy wymienić takie jak Koksztys, Best, Kruk itd.
Na rynku zaś obecnie funkcjonują poniżej wskazane fundusze sekurytyzacyjne:
a) Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (BPH TFI)
b) BISON Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (BPH TFI)
c) BEST I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (Copernicus Capital TFI)
d) Prokulus Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (Copernicus Capital TFI)
e) Sekura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (Copernicus Capital TFI)
f) Ultimo Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny (DWS Polska TFI)
g) GE Debt Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny (GE Debt Management TFI)
h) Intrum Justitia Debt Fund 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny (Intrum Justitia TFI)
i) S-Collect Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny (PKO TFI)
j) EGB Podstawowy Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (TFI Skarbiec)
k) Allianz – Euler Hermes Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (TFI Allianz)
Oczywistym jest, że dłużnik pozywany przez takie instytucje jest zagubiony i nie podejmuje obrony, która może okazać się zasadna, ponieważ obieg i czas związany z przenoszeniem wierzytelności z banków do funduszy sekurytyzacyjnych powoduje, że dochodzi do nieprawidłowości przy ich przeniesieniu, niewłaściwego ich ewidencjonowania, a co za tym idzie ich zawyżania, przedawnienia itp. Jednak większość tego typu zarzutów sąd rozpoznający sprawę będzie brał pod uwagę tylko pod warunkiem ich podniesienia przez pozwanego (dłużnika) w procesie sądowym, a nie z urzędu.
