- DOPŁATY DO KREDYTÓW
Tytularnym instrumentem wprowadzonym na mocy „Tarczy 4.0” są dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych dla przedsiębiorców.
Co ważne, dopłaty takie mogą być stosowane nie tylko do kredytów udzielonych po wejściu w życie ustawy, ale pod pewnymi warunkami również do umów zawartych przed tym dniem. W takiej sytuacji umowa kredytu musi zostać dostosowana do warunków określonych w ustawie.
- Kto jest uprawniony do uzyskania?
Uprawniony do uzyskania dopłaty jest przedsiębiorca, który spełnia łącznie następujące warunki:
> na dzień 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r.;
> wykonuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych, lub zawiesił wykonywanie tej działalności po dniu 1 lutego 2020 r. w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19;
> nie zaciągnął innego kredytu na podstawie ustawy;
> utracił płynność finansową, rozumianą jako zdolność do spłaty w terminie wymagalnych zobowiązań, lub jest zagrożony utratą płynności finansowej, w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19.
- Jaka jest procedura uzyskania?
Bank zawiera umowę kredytu z dopłatą z przedsiębiorcą, który spełnia powyższe warunki oraz złoży kompletny wniosek o udzielenie kredytu za dopłatą. Wniosek taki, wraz z załącznikami przedsiębiorca powinien złożyć do banku, który zawarł z BGK umowę o współpracy – lista takich instytucji zostanie opublikowana na stronie internetowej BGK.
Bank zawrze umowę kredytu z dopłatą z przedsiębiorcą pod warunkiem podjęcia pozytywnej decyzji kredytowej. Co ważne, przejściowa utrata płynności finansowej nie będzie stanowić podstawy do stwierdzenia braku zdolności kredytowej o ile bank uzna, że okoliczności te są przejściowe i po uzyskaniu kredytu z dopłatą przedsiębiorca odzyska zdolność do terminowej spłaty swoich zobowiązań oraz zdolność ta zostanie utrzymana do końca trwania umowy kredytowej.
- Na jakich warunkach opierają się dopłaty?
Dopłaty będą wypłacane za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy od zawarcia umowy kredytu z dopłatą. Sama dopłata stanowić będzie część odsetek należnych bankowi, odpowiadającą:
> w przypadku mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia 651/2014 – 2 punktom procentowym;
> w przypadku innego przedsiębiorcy, niż wymienieni w pkt. a. – 1 punktowi procentowemu.
W sytuacji, w której oprocentowanie kredytu nie będzie przekraczało powyżej wskazanych wartości, dopłata będzie stanowić całość odsetek należnych bankowi.
Dopłaty nie będą mogły być stosowane, jeżeli są nienależne. Zgodnie z ustawą, za takie należy uznać dopłaty przewidziane do wypłaty lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych informacji lub dokumentów niepotwierdzających stwierdzonych w nich okoliczności, przedstawionych przez przedsiębiorcę. W razie wypłaty dopłaty nienależnej, przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu kwoty wypłaconych dopłat wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od dnia ich wypłaty.
- Dopłaty jako pomoc publiczna
Dopłaty do oprocentowania stanowią pomoc publiczną dla przedsiębiorcy i mogą być stosowane pod warunkiem, że ich wartość, łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z Sekcją 3.1 Komunikatu Komisji (2020/C 91 I/01), nie przekracza kwot:
> 100 tys. euro brutto (w przypadku pomocy udzielonej w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych),
> 120 tys. euro brutto (w przypadku pomocy udzielonej w sektorze rybołówstwa i akwakultury),
> 800 tys. euro brutto (w przypadku pozostałej pomocy).
- WAKACJE KREDYTOWE
Ustawa wprowadza możliwość zawieszenia na wniosek wykonania umowy o kredyt konsumencki, kredyt hipoteczny oraz umowy o kredyt w rozumieniu art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe – jeżeli kredytobiorcą jest konsument. Wakacje kredytowe przysługują osobom, które po dniu 13 marca 2020 r. utraciły pracę lub inne główne źródło dochodu. Wykonanie umowy zostaje zawieszone z dniem doręczenia kredytodawcy wniosku o zawieszenie wykonania umowy, na okres wskazany przez kredytobiorcę we wniosku, nie dłuższy niż 3 miesiące. W tym okresie kredytobiorca nie jest zobowiązany do dokonywania płatności wynikających z umowy, z wyjątkiem opłat z tytułu ubezpieczeń powiązanych z umowami.
- ZMIANY W POSTĘPOWANIU RESTRUKTURYZACYJNYM
Tarcza 4.0. wprowadza również nowy, uproszczony rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego. Ma on być stosowany do dnia 30 czerwca 2021 r. i przeprowadzany będzie na podstawie umowy zawieranej przez przedsiębiorcę z doradcą restrukturyzacyjnym oraz ogłoszenia przez przedsiębiorcę w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu prowadzonego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne ze zmianami jakie wprowadzają postanowienia Tarczy. Uruchomienie takiego postępowania możliwe jest tylko jednokrotnie.
Dniem otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu jest dzień opublikowania obwieszczenia w MSiG. Od tego dnia prowadzone do tej pory wobec dłużnika postępowania egzekucyjne ulegają zawieszeniu. Wszczęcie nowych postępowań egzekucyjnych oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczeń objętych tym postępowaniem jest z kolei niedopuszczalne. W trakcie trwania postępowania dłużnik będzie również w pewnym zakresie chroniony przed wypowiedzeniem m.in. umowy najmu lub dzierżawy, umowy kredytu, umowy leasingu, umowy rachunku bankowego czy udzielonych licencji.
Od dnia dokonania obwieszczenia w MSiG do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania, dłużnik może dokonywać czynności zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda nadzorcy układu, czy czym zgoda ta może zostać udzielona również po dokonaniu czynności, w terminie trzydziestu dni.
Ochrona będzie trwała maksymalnie do czterech miesięcy – jeżeli w tym terminie nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, postępowanie umarza się z mocy prawa.
- OCHRONA PRZED WROGIMI PRZEJĘCIAMI
Tarcza 4.0, w zakresie przepisów antyprzejęciowych zakłada, że ochronie zostaną poddane spółki publiczne, które:
- miały przychody ze sprzedaży i usług na terenie RP, w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych, poprzedzających zgłoszenie, o równowartość min. 10 milionów euro, oraz
- działają w sektorach, w ocenie Rządu, strategicznych (np. energetyka, łączność) oraz mających istotny wpływ na budowę polskiego PKB, takich jak np.:
- branża IT dostarczająca programy wykorzystywane w energetyce, zaopatrzeniu w wodę i oczyszczaniu ścieków, telekomunikacji (łączności), transporcie zbiorowym i logistyce, płatnościach bezgotówkowych, przetwarzaniu danych oraz obsłudze szpitali
i laboratorium, urządzeń medycznych, czy sprzedaży leków na receptę, - produkcja chemikaliów, nawozów i wyrobów chemicznych,
- branży telekomunikacyjnej,
- podmioty produkujące sprzęt medyczny lub produkujące leki i inne wyroby farmaceutyczne,
- przedsiębiorcy z sektora spożywczego zajmujący się przetwórstwem mięsa, mleka, zbóż, owoców i warzyw.
- branża IT dostarczająca programy wykorzystywane w energetyce, zaopatrzeniu w wodę i oczyszczaniu ścieków, telekomunikacji (łączności), transporcie zbiorowym i logistyce, płatnościach bezgotówkowych, przetwarzaniu danych oraz obsłudze szpitali
Ochrona ma polegać na obowiązku zgłoszenie do UOKIK planowanego objęcia znaczącej liczby akcji lub udziałów (min. 20%) w spółce publicznej spełniającej ww. kryteria. W związku z takim zgłoszeniem, UOKIK jako organ nadzorujący będzie wszczynał postępowania sprawdzające.
Rozszerzeniu ulegają uprawnienia UOKIK do wydania w drodze decyzji sprzeciwu wobec nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji nad podmiotem objętym ochroną, w tym także w przypadku nabycia pośredniego, w przypadku gdy nie można ustalić, czy nabywca pochodzi bądź nie pochodzi z obszaru UE/EOG.
Za naruszenie przepisów antyprzejęciowych będzie obowiązywała niższa kara grzywny niż w obecnie obowiązujących przepisach ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji i będzie wynosiła maksymalnie 50 milionów złotych.
- WARUNKI WYKONYWANIA PRACY ZDALNEJ
Tarcza 4.0. doprecyzowała zasady wykonywania pracy zdalnej. W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania. Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej.
> Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy.
> Praca zdalna może być w szczególności wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych.
> Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej ma zapewnić pracodawca. Pracownik może jednak wykonywać pracę zdalną za pomocą narzędzi niezapewnionych przez pracodawcę, pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
> Pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, jeżeli pracodawca wyda mu takie polecenie. Ewidencja powinna uwzględniać m.in. opis wykonywanych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania. Pracodawca określa w poleceniu formę i częstotliwość prowadzenia ewidencji czynności.
- ZALEGŁE URLOPY WYPOCZYNKOWE
Pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu. Pracownik jest zobowiązany taki urlop wykorzystać. Uprawnienie to ma przysługiwać pracodawcy przez okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19.
- MOŻLIWOŚĆ WYPOWIEDZENIA UMOWY O ZAKAZIE KONKURENCJI
Tarcza 4.0. przewiduje możliwość wypowiedzenia, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, umowy o zakazie konkurencji przez stronę, na rzecz której ustanowiono zakaz konkurencji z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia.
Powyższe uprawnienie dotyczy umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło, umowy agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
- OGRANICZENIE WYSOKOŚCI ODPRAW
W przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych po 31 grudnia 2019 r. (o 15% lub 25%, zgodnie z przyjętą definicją) lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, wynosi maksymalnie 26.000 PLN (dziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę).
Powyższe ograniczenie dotyczy również wypowiedzenia albo rozwiązania umowy zlecenia, umowy o dzieło, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo w związku z ustaniem odpłatnego pełnienia funkcji (z wyłączeniem umowy agencyjnej).
- ZAWIESZENIE OBOWIĄZKÓW Z ZAKŁADOWEGO FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH
W przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych (o 15% lub 25%, zgodnie z przyjętą definicją) lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, pracodawca może zawiesić obowiązki:
* tworzenia lub funkcjonowania funduszu świadczeń socjalnych,
* dokonywania odpisu podstawowego,
* wypłaty świadczeń urlopowych.
Jeżeli u pracodawcy działają reprezentatywne organizacje związkowe powyższe wymaga zawarcia z nimi porozumienia.
Tarcza 4.0 zakłada również, że przy takich samych przesłankach jak powyżej, z mocy prawa nie stosuje się korzystniejszych niż ustawa o ZFŚŚ postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania. Mowa jest o postanowieniach, które ustalają wyższą wysokość odpisu na ZFŚS oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż określa ustawa o ZFŚS. W takim przypadku stosuje się wysokość odpisu na ten fundusz określoną w tej ustawie.
- OBNIŻONY WYMIAR CZASU PRACY ORAZ PRZESTÓJ BEZ POBIERANIA DOFINANSOWANIA
Pracodawca, u którego wystąpił spadek przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w następstwie wystąpienia COVID-19 i w związku z tym wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, może:
* obniżyć wymiar czasu pracy pracownika maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu;
* objąć pracownika przestojem ekonomicznym.
Przesłanka istotnego wzrostu obciążeń funduszu wynagrodzeń została zdefiniowana jako zwiększenie ilorazu kosztów wynagrodzeń pracowników, z uwzględnieniem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników finansowanych przez pracodawcę i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług z tego samego miesiąca kalendarzowego dowolnie wskazanego przez przedsiębiorcę i przypadającego od dnia 1 marca 2020 r. do dnia poprzedzającego skorzystanie przez pracodawcę z tego uprawnienia, nie mniej niż o 5% w porównaniu do takiego ilorazu z miesiąca poprzedzającego (miesiąc bazowy).
Obniżenie czasu pracy albo objęcie pracownika przestojem ekonomicznym może być stosowane przez maksymalnie 6 miesięcy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Pracodawca może również wcześniej przywrócić czas pracy obowiązujący przed jego obniżeniem lub zakończyć przestój ekonomiczny pracownika, który był nim objęty.
Warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu zawieranym z organizacjami związkowymi lub stroną pracowniczą, jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe.
- UZYSKANIE DOFINANSOWANIA BEZ OBNIŻENIA WYMIARU CZASU PRACY ORAZ PRZESTOJU
Tarcza 4.0 zakłada możliwość uzyskania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników z FGŚP również wtedy, gdy pracodawca nie zdecyduje się wprowadzić u siebie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, pomimo że zachodzą ku temu przesłanki.
Warunki otrzymania dofinansowania są analogiczne jak w przypadku objęcia pracowników przestojem/obniżonym wymiarem czasu pracy. Między innymi w dalszym ciągu wymagany jest spadek obrotów gospodarczych w rozumieniu ustawy o 15% czy 25%.
- MOŻLIWOŚĆ WPROWADZENIA OGRANICZEŃ W RAZIE ISTOTNEGO WZROSTU OBCIĄŻENIA FUNDUSZU WYNAGRODZEŃ
W przypadku zwiększenia ilorazu kosztów funduszu wynagrodzeń Tarcza 4.0 przewiduje możliwość:
> ograniczenia nieprzerwanego dobowego odpoczynku do nie mniej niż 8 godzin,
i nieprzerwanego tygodniowego odpoczynku do nie mniej niż 32 godzin, obejmującego co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego;
> zawarcia porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy;
> zawarcie porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę.
Współautor: Mateusz Szoturma