2016-05-10

Rozpoczynanie działalności gospodarczej na Ukrainie / Setting up a foreign business in Ukraine

Rozpoczynanie działalności gospodarczej na Ukrainie

English version below.

Przemiany ustrojowe i kryzys na Ukrainie na pierwszy rzut oka nie sprzyjają inwestycjom na obszarze tego kraju ze względu na zawirowania polityczne i niepewność sytuacji ekonomicznej tego kraju. Z drugiej strony, rewolucja 2014 roku oznaczała przełamanie dotychczasowej dominacji przestrzeni politycznej i gospodarczej Ukrainy przez osoby związane z Partią Regionów byłego prezydenta Wiktora Janukowycza. Ukraina zaczęła również coraz mocniej harmonizować swoje prawo z systemem prawnym Unii Europejskiej. Starania o napływ kapitału związany z inwestycjami zagranicznymi powodują, że przedsiębiorcom zachodnim coraz łatwiej jest rozszerzyć działalność na rynek ukraiński.

Konsekwencją powyższego jest rosnące zainteresowanie Klientów naszej Kancelarii otwieraniem działalności gospodarczej na Ukrainie. Dzięki znajomości języków ukraińskiego i rosyjskiego u niektórych członków naszego zespołu oraz współpracy prawników z Ukrainy (w szczególności ze Lwowa i Kijowa) pomagamy naszym Klientom w stawianiu pierwszych kroków za wschodnią granicą.

Istnieją trzy podstawowe i najczęściej wybierane formy rozpoczęcia działalności gospodarczej na Ukrainie przez cudzoziemców: 1) założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (ТОВ (TOW) – Товариство з обмеженою відповідальністю), 2) otworzenie przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego (Постійне представництво іноземної компанії – stałe przedstawicielstwo spółki zagranicznej), 3) założenie jednoosobowej działalności gospodarczej (ФОП (FOP) – Фізична особа-підприємець, czyli osoba fizyczna-przedsiębiorca). Niniejszy tekst krótko porówna pierwszą i drugą z wyżej wymienionych form prowadzenia działalności – jednoosobowa działalność gospodarcza co do zasady może zostać założona tylko przez osobę posiadającą rezydencję podatkową na Ukrainie, co z reguły nie wchodzi w rachubę dla przeważającej części polskich przedsiębiorców ze względu na konieczność wykazania przed fiskusem, że przebywa się na Ukrainie przez co najmniej 183 dni w roku.

1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prawa ukraińskiego

Kapitał

Zasady ustrojowe dotyczące TOW nie różnią się w zasadzie od polskiej sp. z o.o. – zasadniczo bowiem może ona podejmować każdy rodzaj działalności, obejmuje się w niej udziały (z tą różnicą, że nie istnieje minimalna wartość kapitału zakładowego – w Polsce jest on na poziomie 5.000 zł), konieczne jest, by zatrudniała ona dyrektora (odpowiednik prezesa zarządu).

Formalności

Dyrektor – przynajmniej na etapie tworzenia spółki – musi być Ukraińcem. Cudzoziemcy mają prawo objąć to stanowisko, jednak wiąże się to z koniecznością uzyskania dla tej osoby zezwolenia na pracę i pobyt na Ukrainie, co nie jest możliwe, dopóki pracodawca takiej osoby (zakładana spółka) nie powstanie. Proces rejestracji TOW od momentu przygotowania kompletu informacji potrzebnych do jej założenia (podanie nazwy firmy i wielkości kapitału zakładowego, adresu na Ukrainie, pod którym znajdować się będzie (faktycznie lub wirtualnie – tzw. adres prawny) siedziba spółki) i przygotowania odpowiednich dokumentów nie powinien trwać dłużej niż tydzień. Również opłata za rejestrację jest stosunkowo niska – 170 UAH.

Podatki

TOW może zarejestrować się jako podatnik VAT po uzyskaniu odpowiednich przychodów lub pod warunkiem posiadania kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 300.000 UAH. Przedsiębiorstwo działające jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością co do zasady opodatkowane jest podatkiem dochodowym (w 2015 roku na poziomie 18%). Z kolei od wynagrodzeń pracowników pracodawca zobowiązany jest odprowadzać podatek od dochodu osób fizycznych w wysokości 18%. Wydatki te należy dodatkowo powiększyć o składki na świadczenia socjalne, obliczane na podstawie kosztów pracodawcy, poniesionych na wynagrodzenie danego pracownika (32% na ubezpieczenie emerytalne, 4% na ubezpieczenie społeczne, 1,5% na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia).

Finansowanie działalności spółki

Zasadniczym źródłem dochodu spółki powinno być wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez nią usług lub produkowanych towarów. Działalność spółki może jednak być także finansowana za pomocą pożyczek, udzielanych przez jej spółkę-matkę. Udzielenie takiej pożyczki wiąże się jednak z koniecznością uzyskania indywidualnego zezwolenia od Banku Narodowego Ukrainy. Dodatkowym źródłem kapitału mogą być dopłaty na kapitał zakładowy spółki – wymagają one jednak zmiany umowy spółki i rejestracji tego faktu w organie rejestrowym.

2. Stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego

Stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego jest w zakresie swojej działalności ograniczone w porównaniu do TOW – może ono bowiem prowadzić działalność wyłącznie w zakresie rodzajów działalności wyszczególnionych dla przedsiębiorstwa głównego (określonych na podstawie ukraińskiego odpowiednika kodów PKD – КВЕД (коди видів економічної діяльності – kody rodzajów działalności gospodarczej)). Przedstawicielstwo może występować w formie niekomercyjnej (prowadzi działalność nie w celu zarobkowym) lub komercyjnej.

Założenie przedstawicielstwa wymaga więcej czasu (ok. 2 miesiące) oraz nakładów finansowych (opłata za rejestrację takiego podmiotu wynosi aż 2.500 USD). Podobnie jak TOW, stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego posiada osobowość prawną. Jego podstawową zaletą i przewagą nad TOW jest możliwość zatrudniania cudzoziemców na terytorium Ukrainy bez konieczności uzyskania dla nich pozwoleń na pracę i pobyt. Istnieją również pewne ułatwienia w transferowaniu dochodów przedstawicielstwa do firmy matki. Oznacza to, że jeśli zależy nam na możliwości stosunkowo bezproblemowego zatrudniania własnych – np. polskich – pracowników w przedstawicielstwie na Ukrainie, opcja ta wydaje się bardziej korzystna.

3. Podsumowanie

Obie przedstawione wyżej formy działalności gospodarczej na Ukrainie podlegają takim samym podatkom i składkom, każda z nich posiada jednak odrębne, właściwe sobie cechy. W większości sytuacji, ze względu na większą elastyczność, szybkość otwarcia oraz mniejsze wydatki związane z rozpoczęciem działalności, bardziej godną polecenia formą jest TOW, jednak w pewnych przypadkach, szczególnie, gdy szybkie rozpoczęcie działalności na Ukrainie nie jest priorytetem, za to przydatne będą ułatwienia w zatrudnianiu obcokrajowców, przedstawicielstwo może być bardziej opłacalną alternatywą.

Należy pamiętać, że w obu przypadkach co do zasady na etapie zakładania spółki lub przedstawicielstwa konieczny jest wyjazd na Ukrainę w celu załatwienia wymaganych formalności. Klient może dokonać ich samodzielnie, jednak rekomendowana jest pomoc prawnika z naszej Kancelarii, względnie dokonanie tych czynności przez nas na podstawie pełnomocnictwa. Znajomość podstaw prawa ukraińskiego, języków ukraińskiego i rosyjskiego, a także specyfiki realiów tego kraju przydają się w kontaktach z urzędami, prawnikami i przedsiębiorcami ukraińskimi, dlatego też polecamy Klientom nie działać na własną rękę, otwierając się na rynki wschodnie.

Autor tekstu: Piotr Grochowski

______________________________________________________

Setting up a foreign business in Ukraine

Transformations in Ukrainian political system as well as the prolonged crisis there may, at first glance, discourage foreign investment in that country due to the uncertainty of its economic situation and the political turbulence prevalent there. On the other hand, the 2014 revolution involved breaking the political and economic domination of Ukraine by persons tied with the Party of Regions of the previous president Viktor Yanukovych. Ukraine has increased its efforts harmonising its law with the legal system of the European Union. Endeavours aimed at ensuring an inflow of capital connected with foreign investments make it possible for Western entrepreneurs to extend their activities to the Ukrainian market with increasing ease.

The consequence of the above is the growing interest of our Office’s Clients in setting up business in Ukraine. Owing to the fact that some members of our team speak both Ukrainian and Russian, as well as the cooperation with lawyers from Ukraine (Lviv and Kiev) we can help our Clients make their first steps beyond EU’s eastern border.

Three of the forms of business most widely used by foreigners in Ukraine are: 1) setting up a limited liability company (TOV – Tovarystvo z obmezhenoyu vidpovidalnistyu), 2) setting up a permanent office of a foreign entrepreneur (Postiyne predstavnytstvo inozemnoyi kompanyi), 3) setting up a one-man business (FOP – Fizychna osoba – pidpryiemets). The following text contains a short comparison of the first and second of the three mentioned forms – the one-man business requires the person willing to set up business in this way to have fiscal residence in Ukraine, which for most Western entrepreneurs is an unbreakable barrier: fiscal residence can be obtained provided that the person resides within Ukraine for at least 183 days each year.

1. Limited liability company

Capital

The TOV is quite similar to the Polish spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (limited liability company): it can perform all types of business activities and is created via a resolution of shareholders. The main difference to the Polish LLC is that the Ukrainian TOV does not require a minimum amount of share capital. Moreover, the TOV is required to have a Director (equivalent of a chairman of the board).

Formalities

The Director – at least at the stage of the creation of the company – must be Ukrainian. Foreigners are allowed to assume this post, but they need to first obtain Ukrainian residence and work permits, which is impossible until the employer of such a person (the company) is created. The registration of the TOV from the moment when all the necessary information and documents are gathered (including the providing of an address for the company in Ukraine – which can be either an actual office or a virtual one (so called “juridical address”)), as well as the creation of the necessary documentation (shareholder resolutions etc.) usually take about a week. The state fee for registration of the TOV is rather low as well – about 170 UAH.

Taxes

The TOV can be registered as a VAT taxpayer either after creating large enough revenues or provided that the share capital of the company is at least 300.000 UAH. A business conducted in the form of a TOV will most likely be subject to an income tax (the rate in 2015 is 18%). A personal income tax at a rate of 18% has to be paid by the TOV on the salaries of its employees. Further expenditures have to be taken into account due to the social security fees, which are calculated based on the overall cost of an employee for the employer (32% for retirement insurance, 4% social insurance, 1,5% unemployment insurance).

Financing the company

The basic source of income of the company should be remuneration for the company’s services or sold goods. The company can also be financed from loans provided by the foreign parent company, however such a loan can only be provided after seeking permission from the National Bank of Ukraine. Additional capital contributions from the shareholders can also become sources of income for the company, however such contributions require changes in the company articles of association as well the registration of those changes in the official registry.

2. Permanent office of a foreign entrepreneur

A permanent office of a foreign entrepreneur is more restrictive than the TOV, as it can only conduct business within the same areas as the parent company (based on the KVED – Klasyfikatsiya vydiv ekonomichnoyi diyalnosti, the Ukrainian equivalent of European NACE or Polish PKD). The permanent office can either perform its activities as an non-commercial entity or as a commercial one.

Creation of a permanent office requires more time than the TOV (about 2 months) and greater expenditures (the state registration fee is 2.500 USD). Just like the TOV, the permanent office of a foreign entrepreneur is a legal entity. Its biggest asset and advantage over the TOV is the fact that it can employ foreigners in Ukraine without obtaining residence and work permits for them. The transfer of income of the permanent office outside the borders of Ukraine into the parent company is also much easier than in the case of the TOV. The above means that if the entrepreneur wants to employ non-Ukrainians – e.g. his Western employees – in the office in Ukraine, this option is much more convenient.

3. Summary

Both the above forms of conducting business in Ukraine are subject to the same taxes and social contributions, however each has its own distinct characteristics. In most situations, due to its more flexible nature, the ease and swiftness of creation and significantly lower expenditures connected with its creation, the TOV is the more recommended option. In some cases, however, especially if the prompt initiation of business in Ukraine is not a top priority, while conveniences in the employment of foreigners may be found useful, the permanent office may be the better alternative.

One has to bear in mind that in both cases a visit to Ukraine will be necessary at the stage of the creation of the company or office, in order to perform the necessary formalities. The Client may wish to do them on their own, however the assistance of a lawyer from our office is recommended. In some cases all the necessary steps can be undertaken by our office if the Client provides us with the necessary power of attorney. The knowledge of basics of Ukrainian law, as well as competence in Ukrainian and Russian languages and Ukrainian reality are very useful in contacts with Ukrainian administration, lawyers and entrepreneurs, which is why we recommend our Clients not to work on their own when they open their business to eastern markets.

Author: Piotr Grochowski