Publikacje

Podatki

Fundacja prywatna - ograniczenia w wykorzystaniu konstrukcji

dr hab. Marcin Gorazda, partner zarządzający, adwokat
Kraków, 26.06.2009 r.

Nabywanie nieruchomości

 W Polsce istnieje ogólny zakaz nabywania własności nieruchomości przez cudzoziemców, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia. Fundacja założona w obcym kraju będzie traktowana przez polskie prawo jako podmiot zagraniczny. Po raz kolejny istnieje jednak kilka wyjątków, które można zastosować w celu łatwego nabycia własności nieruchomości przez fundację prywatną. Po pierwsze zezwolenie nie jest wymagane dla nabycia przez fundację samodzielnego lokalu mieszkalnego. Nie ma zatem przeszkód prawnych, aby fundacja prywatna, bez względu na swoją siedzibę, została właścicielem mieszkania. Zezwolenie nie jest także wymagane dla nabycia nieruchomości przez przedsiębiorców mających siedzibę na terenie Unii Europejskiej. W takim przypadku fundacja austriacka czy też holednerska powinna posiadać w swoim statucie postanowienia umożliwiające jej prowadzenie działalności gospodarczej oraz być zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców kraju swojej siedziby.

 

Ograniczenia dewizowe

Prawo dewizowe i obowiązujące na jego podstawie ograniczenia przeszły, od czasu wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, ogromną metamorfozę, i jego aktualna restrykcyjność jest niewielka. Ogólnie można powiedzieć, że swobodą obrotu dewizowego objęte będę wszelkie czynności dokonywane z osobami i podmiotami, które mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach członkowskich EU, OECD lub EEA (European Economic Area). Czynności te nie będą wymagały zezwolenia dewizowego ale w odniesieniu do niektórych umów pozostaje wymóg składania jednorazowych lub periodycznych sprawozdań do NBP dot. ich zawarcia i wykonania. Pozostałe kraje nazywane są w przepisach dewizowych „krajami trzecimi” i dokonywanie z nimi obrotu dewizowego może wymagać pozwolenia dewizowego wydawanego przez NBP.  Naruszenie obowiązków w tym zakresie skutkuje odpowiedzialnością karno-skarbową. W odniesieniu do omawianych fundacji prywatnych należy szczególnie zwrócić uwagę na fundację na Antylach Holenderskich oraz na Jersey. Następujące czynności dokonywane z tymi podmiotami mogą wymagać zezwolenia:

  1. Przekazywanie środków finansowych na rzecz fundacji z przeznaczeniem na podjęcie przez nią lub rozszerzenie działalności gospodarczej. (Ale przekazanie tych środków na cele statutowe inne niż działalność gospodarcza, nie wymaga takiego zezwolenia);
  2. Zbywanie w Polsce przez fundację papierów wartościowych dłużnych z terminem wykupu ponad rok oraz wierzytelności i innych praw (z pewnymi wyjątkami);
  3. Nabywanie przez rezydentów polskich jakichkolwiek papierów wartościowych , udziałów, akcji, wierzytelności i innych praw majątkowych w krajach trzecich (takie świadczenia, ewentualnie dokonywane przez fundacje na rzecz beneficjentów należy wykluczyć);
  4. Zbywanie przez rezydentów polskich na rzecz fundacji papierów wartościowych dłużnych o terminie wykupu ponad jeden rok oraz wierzytelności i innych praw majątkowych; (konsekwentnie te aktywa nie będą mogły być przedmiotem wkładu lub darowizny do fundacji).

 

Skarga pauliańska

W pewnych sytuacjach wierzyciel może żądać, aby sąd uznał za bezskuteczną w stosunku do niego czynność prawną (np. umowę), która skutkuje jego pokrzywdzeniem. W takim przypadku pomimo przeniesienia składników majątkowych na inny podmiot, nie są one chronione przed egzekucją. Jedną z przesłanek uznania wniosku przez sąd jest świadomość dłużnika, że zawarta przez niego umowa powoduje, że dłużnik staje się niewypłacalny. Dotyczy to jednak tylko wierzycieli, których wierzytelność istniała w chwili zawarcia umowy. Jeżeli w takiej sytuacji podmiot nabywający majątek wiedział lub powinien wiedzieć, że dłużnik ma świadomość pokrzywdzenia wierzycieli, albo jeżeli nabycie nastąpiło nieodpłatnie, sąd uzna wniosek wierzyciela za zasadny. W przypadku nabycia majątku przez fundację prywatną jej wiedza oceniana jest przez pryzmat wiedzy osób zarządzających fundacją. Jest to kwestia ryzykowna, dlatego też najbardziej wskazane byłoby przekazywanie majątku do fundacji przed powstaniem większych wierzytelności.

 

W wyjątkowych sytuacjach również działanie w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli może być uznane przez sąd za bezskuteczne. Taka sytuacja może mieć miejsce, kiedy potencjalny dłużnik ma świadomość, że w związku ze swoją działalnością może zostać w przyszłości dłużnikiem, a wyłącznym celem czynności wyzbywania się majątku jest udaremnienie zaspokojenia przyszłych wierzycieli. W razie czynności odpłatnych dodatkowo wymagana jest wiedza nabywcy składników majątkowych o takim zamiarze potencjalnego dłużnika. Dlatego też wskazane jest, aby celem założenia fundacji prywatnej było przekazanie zarządu nad majątkiem zaufanej osobie, która w sprawny i profesjonalny sposób będzie sprawować pieczę nad majątkiem fundacji, a jednocześnie uniemożliwi lekkomyślne roztrwonienie majątku przez ewentualnych spadkobierców fundatora.

 

Autor: Krzysztof Rysz

 

Artykuł napisany pod kierunkiem adw. Marcina Gorazdy

dr hab. Marcin Gorazda

dr hab. Marcin Gorazda

partner zarządzający, adwokat

Zobacz wszystkie publikacje
Powrót

newsletter

Zapisz się by zawsze być na bieżąco

czytaj więcej...